تاریخ انتشار: ۲۶ فروردین ۱۴۰۱
سید محمود حسابی، سناتور، فیزیکدان و وزیر فرهنگ در دوره سلطنت پهلوی و بنیانگذار مهندسی دانشگاهی و فیزیک در ایران می باشد.
سید محمود حسابی در کابینه نخست وزیری دکتر محمد مصدق بین سال های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۱ وزیر فرهنگ بود.
او پدر علم فیزیک ایران است و یکی از شخصیت های برجسته تاریخ ایران و جهان محسوب می شود.
در این بخش از سایت جادوی باور قصد داریم زندگینامه دکتر سید محمود حسابی را مورد بررسی قرار دهیم پس در ادامه با ما همراه باشید.
محتویات
در ۳ اسفند سال ۱۲۸۱ سید محمود حسابی از پدر و مادری اصالتا تفرشی در شهر تهران به دنیا آمد.
سید عباس معزالسلطنه پدر دکتر سید محمود حسابی شغل دولتی داشت. پدرش در وزارت امور خارجه مشغول به کار بود و به همین دلیل به ماموریت های خارج کشور اعزام می شد.
حاج میرزا علی حسابی (یمین الملک) پدر بزرگ سید محمود حسابی وزیر مالیه در کابینه فرمان فرما بود. او تا سن ۴ سالگی به همراه خانواده در تهران زندگی می کرد،سپس به خاطر شغل پدر همراه خانواده عازم لبنان شدند.
تحصیلات دوران دبستان خود را در سن هفت سالگی در شهر بیروت در مدرسه کشیش های فرانسوی با تنگدستی و سختی و مشقت های دوری از وطن شروع نمود.
سید محمود حسابی در همان موقع نزد مادر متدین و مذهبی خود (خانم گوهرشاد حسابی) آموزش های مذهبی و ادبیات فارسی را فرا گرفت.
سید محمود حسابی دیوان حافظ و قرآن را از حفظ می دانست. وی همچین کتاب های گلستان سعدی، مثنوی مولوی، بوستان سعدی، منشآت قائم مقام فراهانی و شاهنامه فردوسی تسلط کامل داشت.
سید محمود حسابی با موسیقی کلاسیک اروپا و موسیقی سنتی ایران و شعر به خوبی آشنایی داشت، او در نواختن سازهای پیانو و ویولن مهارت بسیار داشت.
او در چند رشته ورزشی موفقیت هایی به دست آورده بود، که می توان به دریافت مدرک نجات غریق در رشته شنا در زمان نوجوانی در شهر بیروت اشاره نمود.
جنگ جهانی اول همزمان شد با شروع تحصیل سید محمود حسابی در مقطع متوسطه و تعطیل شدن مدرسه های فرانسوی زبان در شهر بیروت بود.
دکتر سید محمود حسابی از دانشگاه فرانسوی در بیروت در رشته مهندسی راه و ساختمان فارغ التحصیل شد. در آن زمان با کار نقشه کشی و راه سازی، به خانواده اش در مخارج زندگی کمک می کرد.
همزمان با تحصیل در رشته معدن سید محمود حسابی در راه آهن برقی فرانسه مشغول به کار شد. او پس از اتمام تحصیل در رشته معدن، کار در معادن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ استان (سار) را شروع نمود.
سید محمود حسابی به خاطر داشتن روحیه علمی، در رشته فیزیک در دانشگاه سوربن فرانسه به تحصیل و تحقیق پرداخت.
دانشنامه دکترای فیزیک خود را در سن ۲۵ سالگی در سال ۱۹۲۷، با ارائه رساله ای تحت نام (حساسیت سلول های فتو الکترونیک) با درجه عالی کسب کرد.
سید محمود حسابی سناتور انتصابی شهر تهران در ادوار اول، دوم و سوم پارلمان سنای ایران در دوران سلطنت پهلوی بود. او همچنین وزیر فرهنگ در زمان نخست وزیری دکتر محمد مصدق در کابینه او بود.
سید محمود حسابی اولین سرپرست دانشکده فنی دانشگاه تهران در سن ۳۲ سالگی شد. یکی از شاگردان دکتر حسابی به نام محمد تقی توسلی استاد فیزیک دانشگاه تهران در کتاب خود تحت عنوان (زندگینامه علمی دکتر محمود حسابی) چنین نقل می کند:
“درابتدا دکتر حسابی با تاسیس دانشگاه تهران مخالفت کردند. اما بعدها استفاده و الگو برداری از طرح های دانشگاه های فرانسوی برای تاسیس یک دانشکده طراحی با ۵ فاکولته را نوشت و آن را به دکتر علی اصغر حکمت ارائه داد.
دکتر علی اصغر حکمت با تغییر دادن واژه های دانشکده به دانشگاه و فاکولته به دانشکده و سپس با قول مساعد گرفتن از دکتر حسابی به عنوان سرپرست دانشکده فنی، این طرح را در مجلس ملی تصویب نمود.”
درباره نقش سید محمود حسابی نظرات متفاوت و مختلف در مورد تاسیس دانشگاه تهران وجود دارد.
برای مثال در کتاب گزارش یک زندگی، اثر علی اکبر سیاسی، در طرح دانشگاه تهران او برای دکتر حسابی هیچ نقشی قائل نیست. همچنین در گفتگویی ضیاء موحد در تاسیس دانشگاه، ادعای نقش سید محمود حسابی را دروغ محض می داند.
ضیاء موحد می گوید:
«دکتر محمود حسابی انسانی ایراندوست و خدمتگزار فرهنگ ایران بود. او به خاطر سناتور بودنش برای پیشرفت علم از امکاناتش در ایران استفاده نمود. همه این ها ثابت شده هستند، اما محمود حسابی برخلاف گفته ها و ادعاهای پسرش اصلا نابغه نبوده است.»
پروفسور سید محمود حسابی یکی از شخصیت های تاثیرگذار و مهم تاریخ جهان می باشد. سید محمود حسابی با لقب هایی نظیر ( پدر علم فیزیک) شناخته می شود.
می توان گفت او یکی از پرافتخارترین دانشمندان ایران و جهان محسوب می شود.
او یکی از معدود دانشجوهای آلبرت انیشتین است که از میان ۱۵ هزار داوطلب انتخاب شد. سید محمود حسابی در دانشگاه پرینستون به عنوان جانشین آلبرت انیشتین منصوب شد و توانست لقب مرد سال را کسب نماید. این امر او را به یکی از شخصیت های مهم ایران تبدیل کرد است.
سید محمود حسابی به چهار زبان زنده دنیا، آلمانی، عربی، انگلیسی و فرانسوی تسلط کامل داشت.
در زمانی که سید محمود حسابی مشغول تحصیل در رشته فیزیک بود، با عصر طلایی فیزیک نوین مصادف شده بود.
زمانی که دانشمندانی نظیر نیلز بور، آلبرت انیشتین، ورنر هایزنبرگ، شرودینگر و هزاران نام بزرگ دیگر، با هم در حال گسترش مرزهای دانش بودند.
هیچ جای شک و تردیدی نیست تحصیل در زیر نظر همچین اشخاص مشهور و برجسته ای، مانند انیشتین، هایزنبرگ، شرودینگر و….، تا چه میزانی آرزو و درخواست دانشجویان آن دوران بوده است.
دکتر محمود حسابی در ساعت ۷:۳۰ دقیقه صبح ۱۲ شهریور ۱۳۷۱ شمسی ( ۳ سپتامبر ۱۹۸۹ میلادی) که در آن زمان استاد دانشگاه تهران بود، به دلیل بیماری قلبی در بیمارستان شهر ژنو بستری بود، دار فانی را وداع گفت. دکتر حسابی را در شهر تفرش در آرامگاه خانوادگی به خاک سپردند.
در سال ۱۳۷۲ کمی پس از مرگ سید محمود حسابی، منزل او به موزه تبدیل شد.
در این موزه وسایل شخصی، مدارک تحصیلی و علمی، تقدیرنامه ها، مدال ها، متن سخنرانی ها، نوشته ها و عکس های قدیمی، از جمله می توان به پژوهش هایی که مربوط می شدند به بی نهایت بودن ذرات، در آن جا به نمایش عموم گذاشته شده اند. آدرس این موزه در خیابان تجریش- خیابان مقصود بیک قرار دارد.
“چهار اصل رشد و پیشرفت: عشق، شرم، عدالت و مردانگی”
“یک کار درست، از هزاران پند و اندرز بهتر است. “
“راه های پیشرفت جامعه: احترام و ارجح به معلمین، دانشجویان، دانش آموزان و اساتید، ارزش قائل شدن به تحقیق و علم. “
“از عوامل رشد و پیشرفت، سادگی و عشق است که در قلب ما ایرانیان وجود دارد. “
“لازمه جهش به سمت ترقی و پیشرفت، انجام وظیفه است. “
“خواسته و لازمه الگوی پیشرفت، سازماندهی است. “
“موسیقی خوب و اصیل ایرانی، یک فلسفه و یک طرز تفکر است. بیان کننده آرزو می باشد.”
واقعا دوست داشتم جای این مرد بزرگ باشم.
باعث تاسف که از بین ما رفتن. روحشان بسی شاد
خدا بیامرزد ایشان را ولی دوبار به خاطر ایشان تفرش رفتم.
آرامگاه ساخته شده در شان ایشان نیست و غالبا هم بسته است.
روح این انسان شریف و دوست داشتنی که باعث افتخار تمام ایرانیان است...
شاد ودر آرامش ابدی…
با تمام وجود به ایرانی بودنم افتخار میکنم!
دکتر حسابی باعث مباهات ایرانیان است
روحش شاد