زندگینامه پروین اعتصامی شاعر بزرگ پارسی + عکس

تاریخ انتشار: ۱۹ دی ۱۴۰۱

احتمالا با پرسیدن این سوال که یک شاعر زن ایرانی نام ببرید شما ذهنتان به سمت پروین اعتصامی خواهد رفت. این شاعر زن پر آوازه ایرانی به مناظره سرایی مشهور است. شعر های این شاعره در قطعه های مختلفی سراییده شده است.

در این بخش از زندگینامه افراد موفق قصد داریم به بررسی کامل بیوگرافی پروین اعتصامی بپردازیم، پس در ادامه با ما در سایت جادوی باور همراه باشید.

دوران کودکی پروین اعتصامی

پروین اعتصامی با نام اصلی رخشنده اعتصامی در خانواده ای اهل ادب در  ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ در تبریز  چشم به جهان گشود. پدرش یوسف اعتصامی، از شاعران و مترجمان معاصر ایرانی بود. که در شکل‌گیری شخصیت هنری و ادبی پروین و گرایش او به سراییدن شعر نقش مهمی داشت.

مادر وی اختر الملوک اعتصامی دختر عبدالحسین مقدّم العداله، از شاعران دورهٔ قاجاریه و متخلص به شوری بخشایشی (اهل شهر بخشایش در آذربایجان شرقی) بود. پروین شاعر زن ایرانی است که از او با عنوان «مشهورترین شاعر زن ایران» یاد می‌شود.

پدرِ پروین به زبان فارسی، انگلیسی و عربی مسلط بود. از همین رو سعی کرد این زبان ها را از دوران کودکی به فرزندش پروین بیاموزد. پروین که به ادبیات علاقه نشان میداد از همان کودکی شروع کرد به سرودن شعر. خانواده‌ او در سال ۱۲۹۱ هنگامی که پروین ۶ سال بیشتر نداشت از تبریز به تهران مهاجرت کردند.

همین مهاجرت موجب شد تا پروین از کودکی با مشروطه ‌خواهان و چهره های فرهنگی آشنا شود. وی ادبیات را در کنار اساتید بزرگی همچون پدرش و دهخدا و ملک‌الشعرای بهار آموخت.

جوانی و تحصیل

او در مدرسه آمریکایی ایران کلیسا تحصیل کرد و در سال ۱۳۰۳ از همانجا فارغ التحصیل شد.

پروین اعتصامی در تمام سال‌ های تحصیلی اش جزو دانش ‌آموزان ممتاز بود. وی در همان مدرسه در حین تحصیلش به تدریس زبان و ادبیات انگلیسی می پرداخت.

او در ‌زمان تحصیل نیز، شعر می‌ سرود. این استعداد پروین اعتصامی در سرودن شعر از کودکی و تمرینات پدرش آغاز شد.

پدرش در کودکی اشعاری از حافظ و سعدی را برای او می خواند و از او می خواست تا با تغییر قافیه آن ها، شعر دیگری بسراید؛  یا وزن آن را عوض کند تا در سرودن شعر تجربه کسب کند.

همچنین گاهی پدرش قطعه ‌هایی لطیف و زیبا از کتاب های خارجی به زبان های انگلیسی، فرانسوی، ترکی و عربی بر می گزید و پس از ترجمه آن ها به فارسی، آن ها را به پروین میداد و او را تشویق می‌کرد تا آن را به صورت شعر پارسی درآورد. یک نمونه از این کارها، ترجمه شعر «قطرات سه‌گانه» از تریللو شاعر ایتالیایی توسط یوسف اعتصامی بود. که همان سال آن را در مجله بهار چاپ کرد. سپس دخترش پروین شعر «گوهر و اشک» را با الهام از این سروده، سرود.

سبک سروده های پروین اعتصامی

معروف ترین کتاب پروین اعتصامی دیوان اوست. که شامل ۲۳۸ قطعه شعر می ‌باشد. که از آن بین ۶۵ قطعه به صورت مناظره بین دو شخصیت است. قالب اکثر اشعار پروین اعتصامی قطعات ادبی است. تقریبا همه آن ها مضامین اجتماعی را با دیده‌ی انتقادی به تصویر می کشد.

در میان اشعار پروین اعتصامی، تعداد کثیری از شعر به صورت مناظره میان حیوانات، اشیاء و گیاهان سروده شده است. مضمون و پیام اشعار او بیشتر نصیحت‌ های اخلاقی، غنیمت شمردن وقت و فرصت ‌ها، ناپایداری دنیا و انتقاد از ظلم و ستم به مظلومان و ضعیفان است.

پروین در شعر هایش از سبک شعرای بزرگ معاصر و قبل خود نیز استفاده کرده است.

ملک ‌الشعرای بهار در مقدمه ی دیوان او می ‌نوشته است:

این دیوان ترکیبی از دو سبک و شیوه ی لفظی و معنوی آمیخته با سبکی مستقل است. یکی از آن دو شیوه خراسان است. که مخصوص استاد ناصر خسرو قبادیانی است. دیگر شیوه او سبک شعرای عراق و فارس است. که به طور ویژه شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی علیه الرحمه از آن بهره می گرفت. از حیث معانی و مضمون هم چیزی بین افکار و خیالات حکما و عرفای بزرگ است. این سبک، شیوه و مضمون مخصوص اعتصامی، سبک و اسلوبی مستقل است که مخصوص عصر امروز است. بیشتر پیرو حقیقت جویی و تجسم معانی است. در مجموع این سیاق ترکیب شده و شیوه ‌ای بدیع و فاضلانه تولید کرده است.

تقسیم بندی اشعار

اشعار پروین را به طور کلی می ‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

دسته اول که به آن سبک خراسانی گفته شده است. و در برگیرنده اندرز و نصیحت است. و بیشتر به اشعار ناصر خسرو شباهت دارد.

دسته دوم اشعاری است که به سبک عراقی معروف است. و بیشتر جنبه داستانی (به ویژه از نوع مناظره ) دارد. و به سبک شعر  شاعر بزرگ سعدی نزدیک است. این دسته از اشعار پروین بسیار شهرت یافته اند.

زندگی شخصی

پروین اعتصامی در نوزدهم تیر ماه سال ۱۳۱۳ با  یکی از فامیل های پدری اش (پسر عموی پدرش) «فضل الله اعتصامی» ازدواج کرد. چهار ماه بعد از عقد و ازدواجشان برای زندگی به کرمانشاه رفتند و در آنجا اقامت یافتند.

فضل الله اعتصامی از افسران شهربانی بود. که در هنگام ازدواج با پروین رئیس شهربانی کرمانشاه شد. اما این زندگی به طول نیجامید. پروین تنها پس از دو ماه زندگی با همسرش، به دلیل اختلافات روحی و اخلاقی که با یکدیگر داشتند، با گذشتن از مهریه ‌اش و بصورت توافقی در مرداد ماه ۱۳۱۴ جدا شد.

علت این جدایی مغایرت داشتن اخلاق نظامی و خشک همسر پروین با روحیه شاعرانه و لطیف پروین بود. او پس از جدایی از همسر، مدتی به کتابداری در کتابخانه ی دانشسرای عالی مشغول بود. 

درگذشت پروین اعتصامی

این شاعره گرانقدر سر انجام در پانزدهم فروردین ۱۳۲۰ شمسی  و در سن ۳۵ سالگی به علت ابتلا به حصبه درگذشت. پیکر او نیز در حرم فاطمه معصومه در قم در مقبرهٔ خانوادگیشان به خاک سپرده شد.

شعر زیبایی که روی سنگ قبر پروین اعتصامی حک شده است، عبارت زیر میباشد:

اینکه خاک سیه اش بالین است … اختر چرخ ادب پروین است

گر چه جز تلخی ز ایام ندید … هر چه خواهی سخن اش شیرین است

صاحب آن همه گفتار امروز … سائل فاتحه و یاسین است

دوستان به که ز وی یاد کنند … دل بی دوست دلی غمگین است

خاک در دیده بسی جان فرساست … سنگ بر سینه بسی سنگین است

بیند این بستر و عبرت گیرد … هر که را چشم حقیقت بین است

هر که باشی و ز هر جا برسی … آخرین منزل هستی این است

آدمی هر چه توانگر باشد … چون بدین نقطه رسید مسکین است

اندر آنجا که قضا حمله کند … چاره تسلیم و ادب تمکین است

زادن و کشتن و پنهان کردن … دهر را رسم و ره دیرین است

خرم آنکس که در این محنت گاه … خاطری را سبب تسکین است