تاریخ انتشار: ۱۳ بهمن ۱۴۰۱
فتحعلی شاه قاجار دومین شاه و برادر زاده اقامحمدخان از سلسه شاهان قاجار بود. او به مدت ۳۷ سال و ۲ ماه بر ایران حکومت کرد.
مهم ترین رویداد رخ داده در زمان این شاه جنگ بین ایران و روسیه بود که در این جنگ نیروهای ارتش ایران شکست خوردند.
در نهایت جنگ هایی که در زمان حکومت این شاه رخ داد، امضای قرارداد های ننگین ترکمنچای و گلستان بود.
که به موجب آنها بخش های بزرگی از ایران مانند ارمنستان، گرجستان، داغستان، جمهوری آذربایجان و نخجوان از ایران جدا شد و به روسیه داده شد.
در این بخش از زندگینامه افراد موفق قصد داریم بیوگرافی فتحعلی شاه قاجار را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم پس در ادامه با ما در سایت جادوی باور همراه باشید.
محتویات
فتحعلی شاه قاجار در ۴ بهمن ماه ۱۱۵۰ شمسی در دامغان به دنیا آمد.
در آن زمان پدرش حسینقلی خان قوانلو قاجار معروف به جهانسوز به دستور کریم خان به عنوان حاکم دامغان منصوب شد.
مادرش آسیه خانم عزالدین از طایفه آشاقه باش ایل قاجار بود.
به سبب اینکه جد او نیز به همین نام بود نام او را فتحعلی نهادند. البته این اتفاق در میان طایقه اصیل بسیار مرسوم بود که نام پدر بزرگ یا جد کودک را بر روی او بگذارند.
فتحعلی شاه را تا پایان حکومت اش “باباخان” صدا میزدند. اقا محمد خان هرچند اخته و خواجه بود اما در ساری با مادر فتحعلی ازدواج کرد و به همین دلیل به قیم و پدر خوانده باباخان تبدیل شد.
باباخان یا فتحعلی در اولین نبرد های اقا محمد خان با رقبای قاجار حضور داشت.
در نهایت به همراه اقا محمد خان به اسارت یکی از عموهایش به نام رضاقلی خان درآمد که این فرد از علاقه ی اقا محمد خان نسبت به فتحعلی آگاه بود و از احتمال جانشینی وی نیز ناراضی بود.
باباخان (فتحعلی) مدتی در اسارت به سر برد و پس از خارج شدن از دوران حصر خانگی با تایید اقا محمد خان به دامغان برگشت و توانست مقر پدرش را از قادر خان عرب عامری پس بگیرد.
در همانجا بود که بدر جهان خانم، دختر قادر خان را اسیر کرد و با وی ازدواج نمود.
پس از گذشت مدت زمان کوتاهی فتحعلی خان اولین همسر قجری خود به نام آسیه خانم را انتخاب کرد.
در واقع این یک ازدواج سیاسی و برنامه ریزی شده از سوی اقا محمد خان قاجار بود تا در میان دو طایفه قاجار صلح و آرامش برقرار شود.
کریم خان زند برای تحکیم حکومت خود، سلسله قاجار به رهبری محمد حسن خان قاجار را در شمال ایران سرکوب کرد.
پس از سرکوب کردن سلسله قاجار، دو فرزند پسر محمد حسن خان قاجار را به نام های اقا محمد خان و حسینقلی خان جهانسوز را به عنوان اسیر به همراه خود به شیراز آورد.
اقا محمد خان را در شیراز نگه داشت و حکومت دامغان را به حسینقلی خان جهانسوز داد.
پس از فوت کریم خان زند، اقا محمد خان از شیراز به مازندران گریخت و در آنجا سلسه قاجار را متحد کرد. پس از گذشت مدت زمان کوتاهی، او بر شمال ایران چیره شد.
تقریبا ۱۷ سال یعنی از سال ۱۱۵۷ تا ۱۷۷۴ شمسی طول کشید تا اقا محمد خان، بتواند تمام مدعیان حکومت را از بین ببرد و سلسله قاجار را پایه گذاری کند.
اقا محمد خان قاجار در نوروز ۱۱۷۵ شمسی در تهران که به تازگی پایتخت شده بود اعلام حکومت کرد.
اما به احترام محمد میرزا که از دودمان صفوی بود عناوین سلطنتی مانند ” شاه ” برای خود انتخاب نکرد و در همین حین فتحعلی، برادر زاده خود را به عنوان ولیعهد خود منصوب کرد.
فتحعلی در لشکرکشی عمویش به جنوب برای شکست لطفعلی خان زند نیز حضور داشت.
پس از این لشکرکشی محمدخان او را برای فتح یزد مامور کرد که در این ماموریت نیز خوش درخشید و توانست محمدتقی خان بافقی را مطیع خود کند.
در پایان این ماموریت ها به گیلان برگشت و برای آرام کردن اوضاع گیلان تا یکسال در این شهر ماند.
در همین حین همسرانش ۵ فرزند به دنیا اوردند و ۳ تا از این فرزندها پسر بودند که سرگذشت های مهمی در حکومت پدرشان داشتند.
شرح مختصر این ۳ فرزند پسر به این صورت بود:
باباخان یا همان فتحعلی شاه در لشکرکشی به سمت عراق و فارس علیه لطفعلی خان نیز حضور پیدا کرد. حضور او باعث شد تا خان زند خود را در محاصره و خطر ببیند، به همین دلیل به سمت شیراز عقب نشینی کرد اما ابراهیم خان کلانتر به او اجازه ورود به شهر را نداد.
ابراهیم خان کلانتر بعدها صدر اعظم اقا محمد خان قاجار شد.
باباخان با توجه به کارنامه درخشانی که از خود نشان داد پس از سقوط سلسه زند مامور سرکوب نیروهای باقی مانده از لطفعلی خان در بم و جیرفت شد و سپس به سمت جنوب لشکر کشید.
فتحعلی شاه در جریان قتل عام مردم کرمان و مراسم شکنجه لطفعلی خان که توسط اقا محمد خان قاجار اتفاق افتاد حضور نداشت.
پس از این اتفاقات باباخان از لار به سمت شیراز به راه افتاد. او توسط اقا محمد خان به عنوان والی فارس و یزد و کرمان انتخاب شد.
عمویش به او لقب جهانبانی داد که قبل از این لقب لطفعلی خان بود.
باباخان مدت ۴ سال در فارس ماند و در این مدت راه و روش کشورداری را آموخت و برای پادشاهی آینده ایران آماده شد.
اقا خان در سال ۱۱۷۶ به دست یکی از خدمتکاران خود کشته شد.
فتحعلی شاه پسر حسینقلی خان پس از کشته شدن عمویش اقا محمد خان به حکومت رسید چرا که وی (اقا محمد خان) خواجه بود و فرزندی نداشت که جانشین او شود.
در زمان وفات اقا خان، فتحعلی خان در شیراز بود و ۱۲ روز پس از کشته شدن عمویش توسط بابا یوسف شاطر از قتل عمویش باخبر شد.
او که وارث قانونی سلطنت بود بدون اینکه زمان را از دست بدهد با ۳۰۰ سوار از شیراز به سمت تهران حرکت کرد.
به هنگام ورود حاج ابراهیم کلانتر به استقبالش آمد.
اقا محمد خان دستور داده بود که پس از مرگش هیچ سپاهی جز سپاه فتحعلی وارد شهر نشود.
بنابر دستور داده شده پس از مرگ اقا محمد خان هیچ سپاهی وارد شهر نشد، تا زمانی که سپاه فتحعلی به نزدیکی شهر رسید و دروازه شهر برای آنها گشوده شد.
شاه جدید ابتدا با نام سلطان باباخان در شیراز و سپس در تهران سکه ضرب کرد.
مدتی بعد نام فتحعلی را برای خود انتخاب نمود و بر خلاف سنت های مرسوم سکه های ایرانی به جای نام امامان شیعه بر روی سکه ها تنها نام شاه را ضرب کردند.
مراسم تاجگذاری در روز عید فطر و دو روز پیش از نوروز در سال ۱۱۷۷ شمسی برگزار شد.
او ابراهیم خان اعتمادالدوله را تایید و سپس صدراعظم ایران نمود.
در سال ۱۱۸۳ شمسی جنگ میان ایران و روس رسما آغاز شد.
نیروی نظامی ایران فوراً به ایروان رفتند و با نیروهای روس روبرو شدند.
بیگلربیگی از جانب نیروی ایران بود ولی با نیروی روس مشارکت کرد و در ورودی را بر روی نیروهای ایرانی باز نکرد.
نیروی نظامی ایران با تمام توان جنگیدند اما موفق نشدند.
پس از این ماجرا فتحعلی شاه تصمیم گرفت خود شخصا عازم میدان جنگ شود اما میدانست که قدرت شکست روس ها را ندارد لذا از انگلیسی ها درخواست کمک کرد.
انگلیسی ها در قبال کمک درخواست خود را مطرح کردند که این در خواست شامل تسلط بر جزیره هرمز و همچنین بنادر دریای خزر و بوشهر بود که فتحعلی شاه نیز با طرح این درخواست از کمک انگلیس مایوس شد و صرف نظر کرد.
سرگور اوزلی برای برقراری صلح میان ایران و روسیه شخصا به عنوان واسطه انتخاب شد.
وی مذاکرات صلح آمیزی داشت و به مدت یک ماه در تبریز ماند.
در این مدت اطلاعات کامل و جامعه ای از ایران و سپاه جنگی ایران به دست آورد.
نهایت بین دولت ایران و روس مذاکراتی انجام شد اما هیچ یک به نتیجه نرسیدند و جنگ دوباره شروع شد.
در اواخر مهر ۱۱۹۲ نیروهای روس به سپاه عباس میرزا حمله کردند و ایران شکست سختی را متحمل شد و نیروهای نظامی ایران مجبور به عقب نشینی در تبریز شدند.
روس ها به کمک انگلیسی ها در تدارک قوای جدید برای حمله به ناپلئون بودند و ایران نیز در تهیه و تدارک قوای جدید برای حمله به روسیه بودند اما در نهایت با وساطت انگلیس عهدنامه گلستان در ۳ آبان ۱۱۹۲ شمسی امضا شد.
در پی این عهدنامه حاکمیت بر بخش‌هایی از شمال دولت شاهنشاهی ایران شامل قفقاز، ارمنستان، ایالت‌های شرقی و تمام شهرها و شهرک‌ها و روستاهای مناطق غربی گرجستان در ساحل دریای سیاه و محال گروزیه (کورنه) شامل چچن و اینگوش امروزی از ایران سلب شده و به امپراتوری روسیه واگذار شد.
عباس میرزا تا حد توان خود کوشید تا ارتش ایران را تقویت کند. او از صاحب منصبان نظامی فرانسه درخواست همکاری کرد که این درخواست وی پذیرفته نشد.
ضعف ارتش ایران و اختلاف نظر عباس میرزا و فتحعلی شاه باعث شده بود که روسیه مجاب شود مجدداً به ایران حمله نظامی کند.
تلاش عباس میرزا برای باز پس گیری مناطق جدا شده ایران طی عهدنامه گلستان، باعث شد تا روسیه مصمم تر شود تا به ایران حمله ای نظامی کند. چراکه عهدنامه گلستان شکسته شده بود و روسیه ترسی از جنگ مجدد نداشت.
جنگ دوم ایران و روسیه بدون اعلان رسمی آغاز شد. فتحعلی شاه بر خلاف نظر عباس میرزا از جنگ با روسیه فراری بود.
مرداد ماه سال ۱۲۰۶ یکی از سنگین ترین جنگ های ایران و روسیه شروع شد. جنگ در حوالی رود ارس اتفاق افتاد. در نتیجه جنگ، ایران از داشتن کشتی جنگی محروم شد و به دادن مالیات سنگین محکوم گردید.
همچنین عباس‌آباد و اردو آباد به تصرف روس‌ها درآمد.
عباس میرزا به ارتش روسیه در نخجوان حمله کرد و آن ها را مجبور کرد که از نخجوان عقب نشینی کنند.
در همین دوران بود که فتحعلی شاه مخالفت خود را از جنگ با روسیه در برابر عباس میرزا اعلام کرد.
این اختلاف نظرات باعث شد تا روسیه قدرت بگیرد و حملات خود ادامه دهد. مهرماه ۱۲۰۶ شمسی روسیه به ایروان حمله کرد و آن را فتح کرد. به دنبال ایروان تمامی نقاط اطراف رود ارس به دست روس ها افتاد.
اما اینجا پایان ماجرا نبود ژنرال آرسیتوف با سپاه ۶ هزار نفری اش برای تصرف تبریز اقدام کرد و در این قدم نیز پیروز شد.
جنگ های پی در پی زیادی در تبریز، اردبیل و نقاط شمالی ایران به راه افتاد. اما عباس میرزا نپذیرفت که باید تسلیم شود.
در تاریخ ۱ اسفند ۱۲۰۶ خورشیدی قرار داد ترکمانچای در میان فتحعلی شاه قاجار از ایران و ایوان پاسکویچ از طرف روسیه امضا شد. در طی این عهدنامه سه ایالت دیگر قفقاز که شامل ایروان، نخجوان و بخش‌های دیگری از تالش بود به حاکمیت روسیه درآمدند.
تسلط ایران بر روی دریای خزر محدود تر شد. مردم ایران نیز مجبور شدند تا کاپیتولاسیون (سپردن حق رسیدگی قضایی به جرایم اتباع و شهروندان یک کشور خارجی) را قبول کنند، که بعد تر این موضوع باعث جدایی مردم قفقاز و سایر ملت ایران شد.
بعد ها فتحعلی شاه به فکر آزاد سازی قفقاز و سایر مناطق ایران افتاد اما حاضر نبود تلاشی برای بازپس گیری آنها کند.
در طول تاریخ بی کفایتی شاهان قاجار در کشورداری مثال زدنی است.
فتحعلی شاه عمده وقت خود را به جای اداره و رسیدگی به مسائل مهم کشوری، در حرمسرای خود میگذراند.
او طی یک فتوای عجیب تمامی زنان ایران را به خود محرم کرده بود. هیچ زن و دختری حق رو گرفتن از فتحعلی شاه را نداشت.
همچنین در مواقعی که ایشان به بازار میرفتند، مردان و کاسبان بازار باید جای خود را به دختران یا همسرانشان میدادند. هیچ مردی حق نداشت که در بازار حضور یابد. تنها زنان و دختران باید در بازار حضور پیدا میکردند.
همچنین اگر در بازار زن یا دختری مورد پسند فتحعلی شاه قرار میگرفت. بدون هیچ ممانعتی باید قبول میکرد تا به حرمسرای شاه منتقل شود.
روایات زیادی از تعداد زنان فتحعلی شاه وجود دارد. در بین این روایات کمترین میزان ۱۰۰ همسر و بیشترین ۱۰۸۰ همسر می باشد.
بیشتر منابع تعداد همسران و فرزندان وی را به ۱۸۹ همسر و ۱۴۴ فرزند پسر تخمین زده اند.
اقا محمد خان عموی وی، بیشتری تاثیر را بر روی فتحعلی شاه داشت. تعداد زیاد همسران و فرزندان فتحعلی شاه نیز به پشتوانه تشویق ها و پاداش هایی است که اقا محمد خان برای فرزند آوری و ازدواج به او میداد.
چراکه اقا محمد خان به دلیل اخته بودن توانایی ازدواج و فرزند آوری را نداشت. به همین خاطر برادر زاده خود را جهت انجام این کارها تشویق میکرد.
با توجه به قانون اسلام که هر مرد تنها میتواند ۴ همسر عقدی داشته باشد، فتحعلی شاه نیز ۴ همسر عقدی داشت که عبارت اند از:
سرانجام فتحعلی شاه در سن ۶۲ سالگی و پس از ۳۷ سال سلطنت بر ایران به دلیل بیماری و مریضی در اصفهان از دنیا رفت. فتحعلی شاه پس از ناصرالدین شاه قاجار با ۵۰ سال حکومت بیشترین دوران حکومت را در بین ایل قاجار داراست.
جسد او را برای انجام مراسمات از اصفهان به قم و سپس در حرم حضرت فاطمه معصومه به خاک سپردند.
لعنت به هرکه به ایران خیانت کرد
اگر از محرم کردن تمام زنان ایران به خودش بگذریم، بزرگترین اشتباهش مخالفت با رای عباس میرزا بود. او باید بر تصرف گرجستان متمرکز میشد و سایر اهداف جنگی مثل تصرف هرات را کنار می‌گذاشت
بی شرف هم بوده ک دختران و ب زور میبرده حرمسرا برا عیاشی ….
اشتباهت اینه ظاهر بینی
به نظرم فتحعلی شاه قاجار بهترین شاه قاجار درحالی که هی کشور جدا میکرد اضافه هم میکرد.
در دوران قاجار شجاع ترین فرد فتحعلی شاه قاجار بود حتی از صفویان هم بهتر بود؛ ولی متاسفانه بعضی از مردم نمی دونند شجاعت این مرد رو و متاسفانه توی حرم هیچ اثری از سنگ قبر او نیست و حرم فتحعلی شاه قاجار رو خراب کردند
در ۲۵ سالگی در حالی به پادشاهی رسیده که کارنامه درخشانی از جنگ آوری و رشادت داشته هرچند بعد از رسیدن به پادشاهی کارنامه ننگینی بجای گذاشته و به عیاشی روی آورده اما بازهم جالب بود.
درجای جای سلطنت قاجار بیکفایتی موج میزنه گاها اصلا دوست ندارم تاریخ این دوره رو بخونم فقط حیف شد که فرزند خلف کریم خان زند یعنی لطفعلی خان زند از بین رفت تا حکومت دست قاجاریه بیفته روح کریم خان و لطفعلی خان قرین آرامش
فتحعلی شاه خبلی داستان جالبی دارد من تقریبا ۴۲ سال سن دارم و همینطور که میگن ادم از به سنی به بعد عاشق تاریخ میشه راست میگن. خیلی لذت بردم از این داستان . ممنون از جادوی باور🥰🥰