تاریخ انتشار: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۲
علی حاتمی کی از فیلمنامه نویسان و کارگردانان معروف و محبوب کشورمان ایران می‌باشد.
او با فعالیت گسترده در سطح سینما و تلویزیون دوره‌ی بسیار درخشانی از سینما و تلویزیون کشور را به خود اختصاص داد.
در این بخش از زندگینامه افراد موفق قصد داریم زندگینامه علی حاتمی را مورد بررسی قرار دهیم پس در ادامه با ما در سایت جادوی باور همراه باشید.
محتویات
علی حاتمی (Ali Hatami) با نام کامل عباسعلی حاتمی در ۲۳ مرداد ماه سال ۱۳۲۳ در خیابان شاهپور تهران متولد شد.
مادر او خانه‌دار و پدرش در یک چاپخانه به عنوان صفحه‌آرا مشغول به کار بود. این هنرمند دومین فرزندی بود که از خانواده‌ی حاتمی متولد می‌شد.
علی حاتمی برای یادگیری اصول اولیه رشته نمایشنامه نویسی به هنرستانی در شهر تهران رفت و بعد از آن هنرستان آزاد هنرهای دراماتیک را برای ادامه تحصیل برگزید.
وی دانش‌آموخته از دانشگاه سینما و تئاتر هنر بود.
علی حاتمی را میتوان جز فیلم‌سازان پیشرو در عرصه سینما و هنر ایران به حساب آورد.
در واقع این هنرمند یکی از بزرگترین پیشگامان برای فصل جدیدی در سینمای ایران است.
در کنار این هنرمند میتوان مسعود کیمیایی، بهرام بیضایی، ناصر تقوایی، داریوش مهرجویی و فریدون گله را نیز از پیشگامان نسل جدید سینما و هنر کشور بیان کرد.
وی در کارنامه‌ی هنری خود دارای آثار زیادی است اما میتوان دوره‌ی اول زندگی هنری او را، دوره‌ی اوج و شهرت وی بیان کرد.
در واقع علی حاتمی با چندین اثر توانست محبوبیت خود را در تلویزیون و سینمای ایران به دست آورد. از جمله این آثار اولین فیلم حاتمی است.
اولین اثر هنری حاتمی با عنوان حسن کچل در سال ۱۳۴۸ شمسی ساخته شد و بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
آخرین اثر این هنرمند نیز جهان پهلوان تختی نام داشت که میتوان از آن به عنوان یکی از بزرگترین پروژه‌های سینمایی بعد از هزاردستان یاد کرد.
البته جهان پهلوان تختی به دلیل بیماری سرطان حاتمی نصفه ماند و دو فیلم بر اساس این مجموعه با نام‌های تهران روزگار نو و کمیته‌ی مجازات ساخته شد.
از دیگر آثار بزرگ این هنرمند میتوان کمال‌الملک را نام برد که در سال ۱۳۶۲ شمسی ساخته شد.
این فیلم بر اساس زندگینامه نقاش بزرگ ایرانی کمال‌الملک و رابطه‌ی وی با دربار و ناصرالدین شاه، قاجار است.
حاتمی در این فیلم با بهره‌مندی خوب از بازیگران توانست یک اثر به یادماندنی و ماندگار را در تاریخ تلویزیون و سینمای ایران به یادگار بگذارد.
در سال ۱۳۶۸ شمسی علی حاتمی فیلم مادر را ساخت.
داستان این فیلم درباره‌ی مادری است که روزهای آخر عمر خود را در خانه‌ی سالمندان می‌گذراند.
او بعد از تلاش برای بزرگ کردن فرزندانش اکنون در شرف پایان حیات اش قرار گرفته و از فرزندان خود می‌خواهد که به خانه‌ی قدیمی‌اش برود.
فیلم بعدی این هنرمند دلشدگان بود که در سال ۱۳۷۰ شمسی منتشر شد.
این فیلم درباره‌ی تاجر فرنگی است که در دوران احمد شاه قاجار سعی دارد به بهانه‌ی رونق هنر و فرهنگ ایرانی از مردم و کشور ایران سو استفاده کند.
حاتمی در سال ۱۳۷۵ با مطالعه‌ی دقیق زندگینامه جهان پهلوان تختی سعی داشت که فیلم جهان پهلوان تختی را بسازد که متاسفانه به دلیل بیماری‌اش این فیلم ناتمام ماند و بهروز افخمی بعد از مرگ وی مسئولیت ساخت آن را به عهده گرفت.
علی حاتمی علاوه بر آثار مذکور در فوق، فیلم‌های زیادی را ساخته است که در این قسمت نام کامل این آثار را برای شما بیان میکنیم.
آبان سال ۱۳۵۹ شمسی هنگامی که خبر ازدواج علی حاتمی و زری خوشکام بر سر زبان ها افتاد، عده ای آن را شایعه ای بیش نمیدانستند.
چراکه علی حاتمی به تازگی فعالیت حرفه ای خود را در سینما شروع کرده بود و زری خوشکام نیز یک ستاره نوظهور سینمای پیش از انقلاب بود.
پس از اینکه این خبر توسط علی حاتمی تایید شد، شایعاتی دیگر بر سرزبان ها افتاد.
شایعات آنقدر زیاد و بی اساس بودند که در نهایت علی حاتمی در مصاحبه ای چنین بیان کرد: شایعاتی که در میان مردم نقل می شوند به هیچ عنوان صحت ندارند. برخی از افراد که از ازدواج من و زری خوشکام ناراحت شده اند چنین شایعاتی را سر زبان‌ها انداخته‌اند.
همچنین علی حاتمی بیان کرده بود که از این پس زری خوشکام تنها در فیلم هایی که وی کارگردانی آن را بر عهده دارد بازی خواهد کرد.
پس از تولد تنها فرزند این دو هنرمند، یعنی لیلا حاتمی در ۹ مهر ماه ۱۳۵۱ شمسی، زری خوشکام فعالیت خود را در سینما تا حد ممکن کاهش داد.
به طور کلی سبکی که علی حاتمی در فیلم‌ها و آثار خود به کار میبرد، نوعی سبک قومیت گرایی و تاریخی است.
درون‌مایه آثار این هنرمند برگرفته از باورهای قومی و تاریخی می باشد.
او در به تصویر کشیدن قومیت گرایی ایرانی و تاریخ این کشور بسیار درخشان و موفق عمل کرده است.
آثار این هنرمند، مخاطب را به دوران حکایت‌های قدیمی ایران میبرد.
در نقل‌قول‌هایی که علی حاتمی در آثار خود به کار میبرد، چیزی وجود ندارد که مخاطب بخواهد از آن الگوبرداری کند؛ این نقل‌قول‌ها یا صفر و یا صد است.
شخصیت‌هایی که در فیلم‌های او نیز دیده میشود بر همین اساس ساخته شده است؛ در واقع شما در آثار حاتمی شخصیت خاکستری مشاهده نخواهید کرد. (این شخصیت‌ها یا به طور کلی بد مطلق و یا خوب مطلق هستند)
برعکس بسیاری از نویسندگان و کارگردانان که سعی می‌کنند با ایجاد یک شخصیت خاکستری در آثار خود، ذهن مخاطب را به چالش بکشد و یک همزاد پنداری در او به وجود بیاورند؛ علی حاتمی برعکس عمل کرده و این ویژگی را در آثار او نمی‌بینید.
در واقع شخصیت‌هایی که در فیلم‌های علی حاتمی حضور دارند مانند خیلی از ما در فضایی رشد کرده‌اند که ما در آن بزرگ شده ایم و آنها نیز دقیقا همان آداب و رسوم معمول ما را دارند و آن را یاد میگیرند؛ در نتیجه این عامل منجر به ایجاد یک شخصیت خاکستری نمی‌شود.
این شخصیت‌ها به همان چیزهایی اعتقاد دارند که مخاطب آن را می‌پسندد؛ در‌واقع شما با مشاهده‌ی آثار این هنرمند با کل داستان ارتباط برقرار می‌کنید نه فقط با یکی از شخصیت‌های آن.
میتوان گفت که قطعا علی حاتمی قطعا بزرگترین فیلمنامه نویس در دوره معاصر ایران تلقی میشود.
آثار وی دارای محتوا و فرمی نو بوده و میتوان این ادعا را کرد که علاوه بر فیلمنامه میتوان آنها را به شکل کتاب چاپ کرد و منتشر نمود.
اگر بخواهیم این آثار را به عنوان یک کتاب در نظر بگیریم، باید بگوییم که ارزش ادبی آن در سطح ادبیات داستانی بسیار بالا بوده و مخاطب را به شکل عجیبی به خود جذب می‌کند.
اندیشه‌های این هنرمند در این آثار بسیار درخشان و گیرا است و میتوان از تک تک دیالوگ‌ها و کلمات به کار رفته در آن زیبایی دید.
این دیالوگ‌ها و کلمات مانند جواهری ارزشمند بوده و بسیار بر ذهن خواننده و بیننده تاثیرگذار است.
اندیشه‌های زیبای حاتمی نه تنها در تک تک کلمات فیلمنامه مشخص است بلکه در چیدن صفحه و حتی انتخاب لباس بازیگران فیلم نیز تاثیر آن را مشاهده می‌کنید.
در سینما و تلویزیون ایران از این هنرمند تحت عنوان شاعر سینما یاد میشود و این تنها به دلیل به کار گرفتن باورها و افکار زیبا در آثار او است.
اکبر عبدی درباره‌ی علی حاتمی چنین می‌گوید که او نه تنها به بازیگران فیلم خود بلکه به تمامی عوامل تولید و ساخت به یک نسب ارزش قائل میشود؛ در واقع دلیل گیرا بودن آثار او نیز همین عامل است.
همچنین عبدالله اسکندری درباره‌ی این هنرمند بیان داشته که او تنها تهیه کننده و کارگردانی هست که به گریمور فیلم به شکل عجیبی اهمیت داده است؛ وی بیان کرد که زندگی هنری خود را مدیون مرحوم حاتمی است.
توجه این کارگردان به تمامی عوامل فیلم باعث شد که آثار او از سطح فوق‌العاده‌ای برخوردار باشند و نه تنها در زمان خود بلکه برای سالیان طولانی نیز توجه بسیاری از مخاطبان را به خود جلب کند.
بعد از درگذشت علی حاتمی چندین مستند درباره‌ی زندگی و فعالیت‌های هنری او ساخته شد.
یکی از این مستندها سه‌گانه‌ای به کارگردانی امیر مهرتاش مهدوی و الهام قره‌خانی است که ساخت آن در سال ۱۳۷۸ شروع شد و در سال ۱۳۸۳ به پایان رسید.
مستند دیگری که از زندگی این هنرمند ساخته شده است، معلم بی‌استاد است که به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محدثه گلچین و سید وحید حسینی در سال ۱۳۹۵ منتشر شد.
در این مستند تعدادی از همکاران قدیمی حاتمی درباره‌ی او صحبت کرده‌اند.
نام این مستند بر اساس یادداشتی از بهرام بیضایی است که بعد از مرگ وی در مجله فیلم منتشر شد.
علاوه بر مستندهای فوق، کتاب مجموعه آثار علی حاتمی نیز که درباره‌ی آثار این هنرمند است جمع‌آوری و نوشته شده است.
این کتاب حاصل آثاری است که این هنرمند در عمر کوتاه خود ساخته و به شکل یک میراث با ارزش در اختیار ایرانیان قرار داده است.
این کتاب علاوه بر آثار این هنرمند، تعدادی از فیلم‌نامه‌هایی که این هنرمند موفق به ساخت آن نشده نیز جمع‌آوری شده است.
در واقع این مجموعه نوعی گزارش از بلوغ و تحول کارگردانی و همچنین سیر تکامل سینمای کشورمان در سی سال گذشته است.
بعد از انتشار، این اثر مورد استقبال بسیاری از علاقه‌مندان قرار گرفت.
در تاریخ تلویزیون و سینمای ایران علی حاتمی به عنوان یک نویسنده‌ی قهار و دارای سبک شناخته میشود و این ویژگی در تمامی آثار او قابل مشاهده است.
با استفاده از قومیت گرایی و فرهنگ کوچه و بازار در آثار این هنرمند یک طرحی نو در سینمای ایران آغاز شد که بسیار مورد استقبال بینندگان قرار گرفت و تبدیل به یک خاطره ماندگار برای آنها شد.
خیلی از منتقدین، حاتمی را به دلیل استفاده از شخصیت‌های شاعرانه، به کارگیری زبان تصویری و آداب رسوم ایران در فیلمنامه‌ها او را سعدی سینمای ایران می‌نامند.
او در تمامی آثار خود از اصطلاحات کوچه بازار استفاده کرده و همین امر آثار او را از سایر فیلم‌های ایرانی مجزا ساخته است.
استفاده از گویشهای محلی و فرهنگ ایرانی و به طور کلی آداب و رسوم ایرانی باعث شد که یکسری از دیالوگ‌های این فیلم‌ها از این هنرمند به یادگار بماند. در ادامه چند دیالوگ ماندگار از آثار این هنرمند را برای شما بیان نموده‌ایم:
علی حاتمی در ۱۴ آذر سال ۱۳۷۵ به دلیل سرطان پانکراس در سن ۵۲ سالگی چشم از جهان فرو بست و سینمای ایران به قطع یکی از تکرارناپذیرترین هنرمندان خود را از دست داد.
پیکر این هنرمند در قطعه‌ی هنرمندان در بهشت زهرا به خاک سپرده شده‌است.
آیین چراغ خاموشی نیست یکی از ماندگارترین دیالوگ‌های فیلم حاجی واشنگتن است که بر روی سنگ قبر این هنرمند عزیز نقش بسته است.
بی‌شک علی حاتمی یکی از بزرگان تاریخ سینمای ایران است. مهارت او در نوشتن فیلمنامه مثال زدنی و تکرار ناپذیر می‌باشد.
میتوان گفت قلم او در نوشتن بزرگترین پشتوانه‌ی وی برای داشتن جایگاه عظیمی است که امروزه در بین سینماگران دارد.
از طرف دیگر، جایگاهی که این هنرمند در آن قرار گرفته را مدیون اندیشه‌های منحصر به فرد و زیبای او دانست. وی به شکلی قهارانه و زیبا می‌توانست اندیشه‌های خود را بر روی کاغذ آورد و از این طریق مخاطب را به سوی خود بخواند.
این افکار و اندیشه‌ها را باید یک ظهور و ادغام نسل جدید و قدیم در سینمای ایران دانست.
باورهای این هنرمند نه تنها در زمان خود بلکه تا سال‌های زیادی بعد از آن و حتی در امروزه نیز توانسته علاقه‌مندان زیادی را به خود اختصاص بدهد.
علی حاتمی روحت تا ابد شاد:
آثارش نشان دهنده افکار متین نو و مفرح اوست
شاهکار: کمال الملک و انتخاب بازیگرانی چون
استاد زنده یاد: مشایخی
استاد زنده یاد: انتظامی
استاد زنده یاد: رشیدی و…
نشان از شناخت خبره و زبردستیه این کارگردان را میرساند مخصوصا دیالوگ‌های ماندگارش خدا رحمتش کند که واقعا نمونه بود یادش گرامی باد .
با سلام…
به شخصه،معتقدم دلیل ماندگاری بعضی اشخاص و کارهاشون…
اینه که اون کار یا اون اثر،با عشق واقعی وحس درونی اون شخص خلق میشه!
در مورد آقای حاتمی عزیز،میشه این رو تو آثارشون به وضوح دیدمثل:(طوقی،سوته دلان،هزاردستان،مادر،…)